O łuszczycy

Wszystko, co należy wiedzieć
Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną skóry i paznokci, która łączy się z wieloma chorobami współistniejącymi, co ma ogromny wpływ na samopoczucie.

Stan zapalny objawia się na skórze w postaci miejscowych lub uogólnionych zmian. Zmiany te mogą być czerwone (na skórze osób rasy kaukaskiej) lub ciemne (na skórze o ciemniejszym odcieniu), łuszczące się, swędzące i łuskowate.

Przewlekła łuszczyca jest chorobą trwającą całe życie. Okresy, w których na skórze pojawiają się blaszki łuszczycowe nazywane są zaostrzeniami a okresy, w których zanikają, nazywane są remisjami. Zniknięcie zmian nie musi oznaczać wyleczenia łuszczycy, ponieważ ich ustąpienie jest tylko tymczasowe. Zaostrzenia i remisje są częścią normalnego przebiegu klinicznego łuszczycy.

Ponadto osoby z łuszczycą częściej chorują na inne choroby przewlekłe, , takie jak cukrzyca i choroby układu krążenia, dlatego wczesne wykrycie i właściwe leczenie tych chorób ma ogromne znaczenie dla zapobiegania ich progresji.

Łuszczyca występuje powszechnie. Łuszczyca może pojawić się w każdym wieku, ale rzadko występuje przed 10. rokiem życia. Najczęściej pojawia się w wieku od 15 do 30 lat. Wydaje się, że łuszczyca występuje równie często u mężczyzn, jak i u kobiet.

Descripción de la imagen
Szacuje się, że na całym świecie na łuszczycę choruje 60 milionów ludzi 4 .

Czy łuszczyca jest zaraźliwa?
Nie, łuszczyca nie jest zaraźliwa. Ponieważ nie można zarazić się łuszczycą od kogoś innego, nie ma potrzeby unikania osób z łuszczycą – można je przytulać, spędzać z nimi czas, pływać, pożyczać od nich ubrania, trzymać za rękę, bawić się razem… tak jak z każdym innym!

Jak wykryć łuszczycę?
Wygląd łuszczycy plackowatej, najczęstszego rodzaju łuszczycy, jest dość typowy, dlatego lekarz najprawdopodobniej wstępnie postawi tę diagnozę, po prostu oglądając skórę. Jednak, gdy zmiany nie są typowe lub w razie wątpliwości, pobierany jest wycinek skóry (biopsja) i poddawany analizie w celu potwierdzenia, że faktycznie chodzi o łuszczycę.

first image Second image

Dokładna przyczyna zachorowania na łuszczycę nie jest znana, ale około 30% osób dotkniętych tą chorobą ma bliskich krewnych z łuszczycą, zatem istnieją dowody na predyspozycje genetyczne. Jednak odziedziczenie genów łuszczycowych niekoniecznie prowadzi do rozwoju łuszczycy, inne czynniki są również niezbędne do rozwoju choroby.

Etiologia łuszczycy pozostaje niejasna, chociaż istnieją dowody na predyspozycje genetyczne. Dziedziczność nie wyjaśnia w pełni, dlaczego łuszczyca występuje. Inne czynniki, takie jak nawyki zdrowotne i styl życia, mogą zwiększać prawdopodobieństwo zachorowania na łuszczycę, zwłaszcza u osób z predyspozycją genetyczną 5 .

  • Infekcje. Infekcje mogą wywoływać i zaostrzać łuszczycę.
  • Stres. Stres jest łączony zarówno z zachorowaniem na łuszczycę, jak i zaostrzeniami u osób, u których łuszczycę zdiagnozowano wcześniej.
  • Pogoda. Łuszczyca skóry zwykle pogarsza się zimą i poprawia się w okresie letnim.
  • Tytoń. Ryzyko zachorowania na łuszczycę u palaczy jest dwukrotnie większe niż u osób niepalących. Ponadto wydaje się, że im więcej i im dłużej palacz pali, tym większe ryzyko.
  • Alkohol. Podobnie jak w przypadku palenia spożywanie alkoholu również wydaje się odgrywać rolę w zachorowaniach na łuszczycę. Ponadto alkohol zwiększa jej nasilenie i może zmniejszać skuteczność leczenia.
  • Otyłość. Wykazano, że otyłość jest niezależnym czynnikiem ryzyka zachorowania na łuszczycę.
  • Inne zmiany skórne. Wszelkie naruszenia struktury skóry – takie jak zadrapania, przekłucia lub oparzenia słoneczne – mogą wywołać pojawienie się zmian łuszczycowych. Jest to nazywane objawem Köbnera.
Derma photo

Rola układu odpornościowego w rozwoju łuszczycy
Funkcją układu odpornościowego jest obrona przed infekcjami i innymi czynnikami zewnętrznymi. W łuszczycy układ odpornościowy jest aktywowany w sposób niezrównoważony. W rezultacie cykl odnowy komórkowej skóry zostaje przyspieszony. Powoduje to gromadzenie się keratynocytów i tworzenie czerwonych wypukłych zmian lub zgrubiałych blaszek pokrytych łuskami.

Czy da się zapobiec łuszczycy?
Łuszczycy nie można zapobiec. Jednak zidentyfikowano kilka czynników wyzwalających (tj. otyłość, palenie tytoniu, niektóre infekcje, takie jak zapalenie migdałków lub zapalenie przyzębia, stres). Poznanie i zminimalizowanie występowania tych wyzwalaczy może być ważną częścią leczenia łuszczycy.

Czy wiesz, że łuszczyca może objawiać się na różne sposoby?

Łuszczyca plackowata, znana również jako łuszczyca pospolita, jest najczęstszym rodzajem łuszczycy dotykającym niemal 9 na 10 osób z tą chorobą skóry 6 .

Charakteryzuje się ona czerwonymi plackami na skórze, pokrytymi białymi lub srebrnymi łuszczącymi się łuskami. Zmiany te są różnej wielkości i albo występują tylko na niektórych obszarach ciała, albo pokrywają większość skóry. Zwykle pojawiają się na łokciach, kolanach, skórze głowy i dolnej części pleców. Jednak mogą również pojawić się w dowolnym miejscu na skórze.

Łuszczyca plackowata jest najczęstszą postacią, aczkolwiek niejedyną.

Łuszczyca może objawiać się czerwonymi plackami, ale także drobnymi grudkami, pęcherzami lub ogólnym zaczerwienieniem skóry. W zależności od postaci i umiejscowienia zmian rozróżnia się różne rodzaje łuszczycy:

Imagen a la derecha
Rodzaj łuszczycy Cecha główna Postać Umiejscowienie
Łuszczyca plackowata Najczęstszy rodzaj. Ma go 90% chorych. Czerwone placki na skórze pokryte białymi lub srebrnymi złuszczającymi się łuskami. Ich wielkość bywa różna, od małych placków do dużych blaszek, które mogą pokrywać dużą powierzchnię ciała. Często swędzą i bolą, mogą pękać i krwawić. Zwykle na łokciach, kolanach, skórze głowy i dolnej części pleców.
Łuszczyca drobnogrudkowa Druga co do częstości. Najczęstsza postać wśród dzieci i młodzieży. Czerwonawy kolor, zmiany mogą być pokryte łuszczącymi się warstwami naskórka. Zwykle na tułowiu oraz u nasady rąk i nóg.
Łuszczyca odwrócona Stosunkowo rzadka, stanowiąca 2-6% wszystkich przypadków łuszczycy. Mocno zaczerwienione blaszki wokół fałdów skórnych. Na krawędziach mogą pojawić się pęknięcia. Zwykle w miejscach takich jak w zgięciu kolana, pod pachą, w pachwinach i innych fałdach skórnych wokół genitaliów i pośladków.
Łuszczyca krostkowa Rzadki typ łuszczycy. Dotyka głównie dorosłych. Krosty. Krosty mogą grupować się w klastry i tworzyć pojedynczy większy pęcherz. Zwykle dotyczy stóp i dłoni.
Łuszczyca erytrodermiczna Najcięższa postać łuszczycy, ale najrzadziej występująca. Czerwona wysypka i łuskowatość skóry. Prawie na całej skórze.

Objawy łuszczycy zależą przede wszystkim od jej rodzaju i umiejscowienia.
Łuszczyca plackowata jest najczęstszym rodzajem łuszczycy z następującymi oznakami i objawami:
Descripción de la imagen

Zaokrąglone lub owalne czerwone placki pokryte białymi lub srebrnymi łuskami.

Ich wielkość bywa różna, od małych placków do dużych blaszek, które mogą pokrywać dużą powierzchnię ciała. Najbardziej typowe lokalizacje to łokcie, kolana, dolna część pleców i skóra głowy, ale mogą również pojawić się w dowolnym obszarze skóry.

Descripción de la imagen

Świąd.

Świąd jest u chorych na łuszczycę jednym z najczęstszych objawów i może mieć większy wpływ na jakość życia niż wizualne objawy choroby. Świąd występuje u 60–90% 7 pacjentów, stanowiąc główne źródło dyskomfortu i wpływając na samopoczucie fizyczne i psychiczne..

Descripción de la imagen

Pieczenie, ból lub krwawienie.

Analogicznie ból skóry zgłasza nawet 90% pacjentów Innym typowym objawem łuszczycy jest objaw Köbnera. Polega on na tym, że każdy uraz skóry (zadrapania, oparzenia itp.) powoduje pojawienie się zmian łuszczycowych od 2 do 6 tygodni po urazie. Zdarza się to u 1 na każde 4 osoby z łuszczycą.

Co zrobić, jeśli zauważę jakiekolwiek objawy?

Jak widzieliśmy, łuszczyca może objawiać się w znacznie większej liczbie miejsc niż tylko na skórze. Codzienne życie z łuszczycą może być trudne.

Pacjent może mieć okresy, w których czuje się zdrowy, silny i odporny, ale są też chwile, kiedy doświadcza takich uczuć, jak samotność, zakłopotanie, niepokój, niska samoocena, depresja, złość lub strach.

Współpraca z lekarzem w celu ustalenia takiego planu leczenia, który pomoże skutecznie zarządzać chorobą łuszczycową, może zmniejszyć codzienny dyskomfort i dać poczucie nadziei na przyszłość. Równie ważne jest uświadomienie sobie, w jaki sposób choroba łuszczycowa wpływa na codzienne życie, proszenie o pomoc osób z otoczenia i tworzenie zdrowych nawyków pomagających sprostać wyzwaniom życia z chorobą przewlekłą.

Descripción de la imagen

Wpływ łuszczycy wykracza poza oczywistą intensywność zmian skórnych. Łuszczyca zakłóca każdy aspekt codziennego życia pacjentów, powodując ogromne obciążenie fizyczne, emocjonalne i społeczne oraz wpływając na ich zdrowie psychiczne.

Łuszczyca dotyka 88% ludzi, 8 zakłócając każdy aspekt ich codziennego życia.

Zaburzenia snu:

Zaburzenia snu są bardzo rozpowszechnione wśród pacjentów z łuszczycą. Aż 61% pacjentów ze świądem cierpi na zaburzenia snu 9 .

Zaburzenia snu wiążą się z niższą jakością życia i większym ryzykiem wystąpienia zaburzeń metabolicznych i psychicznych , które mogą mieć wpływ na pracę, życie rodzinne i społeczne.

Trudności w relacjach społecznych i zawodowych:

Wykluczenie społeczne, dyskryminacja i stygmatyzacja mają duży wpływ na osobę chorą na łuszczycę i na jej rodzinę. Zmęczenie fizyczne i absencja w pracy mogą również ograniczać produktywność i zdolność do wykonywania zadań.

Wpływ łuszczycy na samoocenę i nastrój:

Łuszczyca może powodować niepewność i niską samoocenę. Pacjent może czuć się skrępowany i martwić się reakcjami innych ludzi i ich opinią o nim. Objawy łuszczycy zmniejszają dobrostan i powodują niepokój o własny wygląd, wstyd, poczucie winy, niską samoocenę, zakłopotanie, izolację i trudności w pracy.

W rezultacie 1/4 chorych wykazuje oznaki depresji, a 48% ma zaburzenia lękowe 10 .

Descripción de la imagen

Wpływ łuszczycy objawiającej się na obszarach trudnych do leczenia:

Chociaż łuszczyca zwykle pojawia się na ramionach, kolanach i dolnej części pleców, może też dotyczyć innych obszarów, w których może być szczególnie uciążliwa:

Łuszczyca skóry głowy.

Stanowi istotne upośledzenie psychospołeczne; aż 31% pacjentów z łuszczycą skóry głowy uskarżało się na przygnębienie 11 . Najbardziej dokuczliwymi objawami były:

  • Widoczność zmian – dla 34% pacjentów 11 .
  • Świąd – dla 26% pacjentów 11 .

Łuszczyca fałdów skóry.

Łuszczyca odwrócona może wystąpić w fałdach skórnych, takich jak pachy i fałdy pod piersiami. Ma postać czerwonych, gładkich i wyraźnie widocznych placków, które pojawiają się w pachwinach, na narządach płciowych, pod pachami, w szczelinie międzypośladkowej, a u kobiet pod biustem. Ze względu na wilgotność tych obszarów placki te nie mają łuszczących się warstw. Ta postać może współistnieć z innymi rodzajami łuszczycy u tej samej osoby.

Łuszczyca narządów płciowych.

Około 80% pacjentów z łuszczycą narządów płciowych zgłasza, że ma ona wpływ na ich życie seksualne. 12 . Może to być związane z:

  • Znacznym ryzykiem powikłań, dyskomfortem i zakłopotaniem.
  • Potencjalnie znacznym pogorszeniem jakości życia i samopoczucia psychoseksualnego.

Łuszczyca dłoni i podeszew stóp.

Łuszczyca w tych okolicach może mieć bardzo negatywny wpływ na jakość życia. Często towarzyszą temu bolesne pęknięcia i szczeliny, które mogą krwawić.

Łuszczyca paznokci.

Łuszczyca paznokci dotyka nawet połowę pacjentów z łuszczycą. Typowe są dziurki w paznokciach, tak jakby paznokcie zostały przebite szpilką. Te punkty sprawiają, że zaatakowana część paznokcia przypomina naparstek. Typowe jest również, że paznokieć staje się biały, a jego końcówka łuszczy się i zmienia kolor na szary z żółtawym brzegiem. Czasami paznokieć staje się bardzo gruby.

Łuszczyca twarzy.

Łuszczyca twarzy występuje rzadko, ale ponieważ jest bardzo widoczna, jej skutki psychologiczne mogą być znaczące. Zwykle występuje ona na brwiach, na skórze między nosem a górną wargą, w górnej części czoła i na linii włosów. Łuszczycę na twarzy i wokół niej należy leczyć ostrożnie, ponieważ skóra w tym miejscu jest bardzo wrażliwa.

Łuszczyca jest chorobą przewlekłą, która zwykle wymaga leczenia przez całe życie. Ponieważ przyczyna łuszczycy jest nadal nieznana, dostępne leczenie służy jedynie kontrolowaniu oznak i objawów choroby.

Istnieją różne opcje leczenia łuszczycy, takie jak leczenie miejscowe (stosowane zewnętrznie na skórę), fototerapia (światłem UV) lub leki ogólnoustrojowe.

Pacjenci z łuszczycą stają przed licznymi decyzjami dotyczącymi leczenia i trybu życia.

Wspólne podejmowanie decyzji to nowatorskie podejście, w którym preferencje i wartości wyznawane przez pacjentów są uwzględniane przez pracowników ochrony zdrowia w trakcie podejmowania decyzji dotyczących leczenia.
Descripción de la imagen
Inicjatywa firmy

Almirall, zaangażowany z osobami żyjącymi z łuszczycą.
W firmie Almirall jesteśmy zaniepokojeni problemem łuszczycy i ciężarem, jaki wywiera na emocjonalne samopoczucie osób cierpiących na to schorzenie. Nieustannie zwiększamy świadomość na temat tej choroby i jej wpływu na codzienne życie ludzi nie tylko w aspekcie skóry.

Więcej informacji: www.almirall.com

Pracownicy ochrony zdrowia, pacjenci i postacie występujące w tym serialu to aktorzy. Wszelkie podobieństwo do rzeczywistości jest czysto przypadkowe. Liczymy na profesjonalne porady w celu zdefiniowania przedstawionych profili choroby i zilustrowania hipotetycznych sytuacji pacjentów z łuszczycą, mając na celu odzwierciedlenie rzeczywistych trudności związanych z chorobą.

References : 1. Feldman, S.R. Psoriasis: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate [Internet]. 2020. Available at: https://www.uptodate.com/contents/psoriasis-epidemiology-clinical-manifestations-and-diagnosis 2. Kang, S., Amagai, M., Bruckner, A.L., Enk, A.H., Margolis, D.J., McMichael, A.J., Orringer, J.S. Fitzpatrick’s Dermatology. McGraw Hill. 9th. ed. Buenos Aires, Argentina: Editorial Médica Panamericana S.A.; 2009. 720 p. 3. World Health Organization (WHO). Global report on psoriasis [Internet]. 2016. Available at: https://apps.who.int/iris/handle/10665/204417 4. Barrea, L., Nappi, F., Di Somma, C., Savanelli, M.C., Falco, A., Balato, A., et al. Environmental Risk Factors in Psoriasis: The Point of View of the Nutritionist. Int J Environ Res Public Health [Internet]. 2016 Jul;13(7):743. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4962284/. doi: 10.3390/ijerph13070743 5. Gudjonsson, J.E., Elder, J.T. Chapter 28: Psoriasis [Internet]. 2019. Available at: https://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?sectionid=210417798&bookid=2570&R esultclick=2 6. Raharja A, Mahil SK, Barker JN. Psoriasis: a brief overview. Clin Med (Lond). 2021 May;21(3):170-173. doi: 10.7861/clinmed.2021-0257. PMID: 34001566; PMCID: PMC8140694. 7. Therene, C; Brenaut, E; Barnetche, T; Misery, L. Efficacy of Systemic Treatments of Psoriasis on Pruritus: A Systemic Literature Review and Meta-Analysis. J Invest Dermatol. 2018 Jan;138(1):38-45. doi: 10.1016/j.jid.2017.05.039. Epub 2017 Sep 5. PMID: 28887107. 8. Armstrong, A. W., Schupp, C., Wu, J. & Bebo, B. Quality of Life and Work Productivity Impairment among Psoriasis Patients: Findings from the National Psoriasis Foundation Survey Data 2003-2011. PLoS ONE 7, (2012). 9. Sahin E, Hawro M, Weller K, Sabat R, Philipp S, Kokolakis G, et al. Prevalence and factors associated with sleep disturbance in adult patients with psoriasis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022;36(5):688-97. 10. Fleming, P. et al. The prevalence of anxiety in patients with psoriasis: a systematic review of observational studies and clinical trials. 11. van de Kerkhof, P.C.M., Franssen, M.E.J. Psoriasis of the Scalp. Am J Clin Dermatol 2, 159–165 (2001). https://doi.org/10.2165/00128071-200102030-00005 Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology vol. 31 798–807 (2017). 12. Meeuwis, K. A., de Hullu, J. A., Massuger, L. F., van de Kerkhof, P. C., & van Rossum, M. M. (2011). Genital psoriasis: A systematic literature review on this hidden skin disease. Acta dermato-venereologica, 91(1), 5–11. https://doi.org/10.2340/00015555-0988 13. Armstrong AW, Schupp C, Wu J, Bebo B. Quality of life and work productivity impairment among psoriasis patients: findings from the National Psoriasis Foundation survey data 2003-2011. PLoS One. 2012;7(12):e52935. 14. Strober B, Greenberg JD, Karki C, Mason M, Guo N, Hur P, et al. Impact of psoriasis severity on patient-reported clinical symptoms, health-related quality of life and work productivity among US patients: real-world data from the Corrona Psoriasis Registry. BMJ Open. 2019;9(4):e027535. 15. Dalgard FJ, Gieler U, Tomas-Aragones L, Lien L, Poot F, Jemec GB, et al. The psychological burden of skin diseases: a cross-sectional multicenter study among dermatological out-patients in 13 European countries. J Invest Dermatol. 2015;135(4):984-91. 16. Eghlileb AM, Davies EE, Finlay AY. Psoriasis has a major secondary impact on the lives of family members and partners. Br J Dermatol. 2007;156(6):1245-50. 17. Korman NJ, Zhao Y, Pike J, Roberts J. Relationship between psoriasis severity, clinical symptoms, quality of life and work productivity among patients in the USA. Clin Exp Dermatol. 2016;41(5):514-21. 18. Bulat V, Šitum M, Delaš Aždajić M, Lovrić I, Dediol I. Study on the Impact of Psoriasis on Quality of Life: Psy-chological, Social and Financial Implications. Psychiatr Danub. 2020;32(Suppl 4):553-61. 19. Schaefer CP, Cappelleri JC, Cheng R, Cole JC, Guenthner S, Fowler J, et al. Health care resource use, productivity, and costs among patients with moderate to severe plaque psoriasis in the United States. J Am Acad Dermatol. 2015;73(4):585-93.e3. 20. Anstey A, McAteer H, Kamath N, Percival F. Extending psychosocial assessment of patients with psoriasis in the UK, using a self-rateds, web-based survey. Clin Exp Dermatol. 2012;37(7):735-40. 21. Gottlieb AB, Mehta NN, Lebwohl MG, Mendelsohn AM, Parno J, Rozzo SJ, et al., editors. Effect of metabolic syndrome on efficacy and safety in patients with psoriasis treated with etanercept or tildrakizumab: Post hoc analysis of 2 phase 3 clinical studies (reSURFACE 1 and reSURFACE 2). 28th EADV Congress; 2019; Ma-drid, Spain. 22. Cedernaes J, Schiöth HB, Benedict C. Determinants of shortened, disrupted, and mistimed sleep and associ-ated metabolic health consequences in healthy humans. Diabetes. 2015;64(4):1073-80. 23. Medic G, Wille M, Hemels ME. Short- and long-term health consequences of sleep disruption. Nat Sci Sleep. 2017;9:151-61. 24. Larsen MH, Hagen KB, Krogstad AL, Wahl AK. Shared Decision Making in Psoriasis: A Systematic Review of Quantitative and Qualitative Studies. Am J Clin Dermatol. 2019;20(1):13-29. 25. Boehncke, W.H., Schön, M.P. Psoriasis. Lancet [Internet]. 2015;386(9997):983-994. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26025581. doi: 10.1016/S01406736(14)61909-7. 26. Swanbeck, G., Inerot, A., Martinsson, T., Enerbäck, C., Enlund, F., Samuelsson, L., et al. Genetic counselling in psoriasis: empirical data on psoriasis among first-degree relatives of 3095 psoriatic probands. Br J Derma-tol [Internet]. 1997 Dec;137(6):939-42. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9470911 27. Kamiya, K., Kishimoto, M., Sugai, J., Komine, M., Ohtsuki, M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci [Internet]. 2019 Sep 5;20(18). Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31491865. doi: 10.3390/ijms20184347. 28. Naldi, L. Psoriasis and smoking: links and risks. Dovepress [Internet]. 2016 May 27;6:6571. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5683129/. doi: 10.2147/PTT.S85189. 29. Ford, A.R., Siegel, M., Bagel, J., Cordoro, K.M., Garg, A., Gottlieb, A., et al. Dietary Recommendations for Adults With Psoriasis or Psoriatic Arthritis From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation: A Systematic Review. JAMA Dermatol [Internet]. 2018;154(8):934-950. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29926091. doi: 10.1001/jamadermatol.2018.1412. 30. Gibson, L.E. Psoriasis flare-ups: How can I recognize my unique triggers? Mayo Clinic [Internet]. 2019 Jan 03. Available at: https://www.mayoclinic.org/diseasesconditions/psoriasis/expert-answers/psoriasis-flare-ups-how-can-i-recognize-my-uniquetriggers/faq-20380753 31. American Academy of Dermatology (AAD). Psoriasis triggers: How to find and manage yours [Internet]. 2020. Available at: https://www.aad.org/public/diseases/psoriasis/triggers 32. Greb, J.E., Goldminz, A.M., Elder, J.T., et al. Psoriasis. Nat Rev Dis Primers [Internet]. 2016;2:16082. Avai-lable at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27883001. doi: 10.1038/nrdp.2016.82. 33. National Psoriasis Foundation (NPF). Psoriasis is an immune-mediated disease that causes raised, red, scaly patches to appear on the skin [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis 34. National Psoriasis Foundation (NPF). Plaque Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/plaque 35. National Psoriasis Foundation (NPF). Guttate Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/guttate 36. National Psoriasis Foundation (NPF). Inverse Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/inverse 37. National Psoriasis Foundation (NPF). Pustular Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/pustular 38. National Psoriasis Foundation (NPF). Erythrodermic Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/erythrodermic 39. National Psoriasis Foundation (NPF). Psoriasis is an immune-mediated disease that causes raised, red, scaly patches to appear on the skin [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis#show 40. National Psoriasis Foundation (NPF). About psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis 41. National Psoriasis Foundation (NPF). Gluten-Free Diet [Internet]. 2019. [Cited 2020 Jan 31]. Available at: https://www.psoriasis.org/treating-psoriasis/complementary-and-alternative/diet-and-nutrition/gluten-free-diet 42. National Psoriasis Foundation (NPF). Frequently Asked Questions: Psoriasis in spring, summer, fall and win-ter [Internet]. 2019 [Cited 2020 Feb 22]. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/faqs/weather 43. Health & Happiness Foundation & Happiness Research Institute. [Available from: IFPA | World Psoriasis Day (ifpa-pso.com)]

Prawa autorskie 2023 © Almirall S.A. Wszelkie prawa zastrzeżone. - POL-ILU-2300058