Over psoriasis
Alles wat u moet weten
Psoriasis is een chronische ontstekingsziekte van de huid en de nagels, die gepaard gaat met een aantal comorbiditeiten die het welzijn sterk beïnvloeden.
De ontsteking manifesteert zich op de huid, als plaatselijke of algemene plekken. Deze plekken kunnen rood (bij de blanke huid) of donker (bij donkere huidskleuren), schilferachtig en schubbig zijn en jeuken.
Chronische psoriasis is een levenslange ziekte. De periodes waarin de plaques optreden worden opflakkeringen genoemd en de periodes waarin ze verdwijnen worden remissies genoemd. Het verdwijnen van de plekken betekent niet per definitie dat de psoriasis genezen is, want dit is slechts een tijdelijke oplossing. Opflakkeringen en remissies maken deel uit van het normale klinische verloop van psoriasis.
Bovendien hebben mensen met psoriasis meer kans op andere chronische ziekten, zoals diabetes en hart- en vaatziekten. Daarom is vroegtijdige opsporing en een goede behandeling van deze ziekten door de arts van het grootste belang om progressie ervan te voorkomen.
Psoriasis komt wereldwijd voor. Psoriasis kan op elke leeftijd beginnen, maar het komt zelden voor bij kinderen jonger dan 10 jaar. De kans is het grootst dat het tussen de 15 en 30 jaar begint. Psoriasis lijkt even vaak voor te komen bij mannen als bij vrouwen.
Wereldwijd hebben naar schatting 60 miljoen mensen psoriasis6.
De exacte oorzaak van psoriasis is onbekend, maar ongeveer 30% van de mensen die aan de aandoening lijden, hebben directe familieleden met psoriasis. Vandaar dat er aanwijzingen zijn voor genetische aanleg. Het erven van de psoriasisgenen leidt echter niet per definitie tot het ontwikkelen van de ziekte. Er zijn factoren nodig om de ziekte te ontwikkelen.
De oorzaken van psoriasis blijven onduidelijk, hoewel er aanwijzingen zijn voor genetische aanleg. Erfelijkheid verklaart niet volledig waarom psoriasis optreedt. Andere factoren, zoals gezondheid en leefgewoonten, kunnen de kans op de ontwikkeling van psoriasis vergroten, vooral bij personen met een genetische aanleg.
- Infecties. Infecties kunnen psoriasis teweegbrengen en verergeren.
- Stress. Stress wordt in verband gebracht met zowel het ontstaan van psoriasis als met opflakkeringen bij mensen bij wie eerder psoriasis is vastgesteld.
- Weer. Huidpsoriasis verergert meestal in de winter en verbetert in de zomer.
- Tabak. Het risico dat psoriasis ontstaat bij rokers is twee keer zo groot als bij niet-rokers. Bovendien lijkt het erop dat hoe meer en hoe langer iemand rookt, hoe hoger het risico is.
- Alcohol. Net als bij roken lijkt ook alcoholgebruik een rol te spelen bij het ontstaan van psoriasis. Bovendien verhoogt alcohol de ernst en kan het de doeltreffendheid van de behandeling verminderen.
- Obesitas. et is aangetoond dat het een onafhankelijke risicofactor is voor psoriasis.
- Andere huidreacties. Elke verandering van de huid, zoals schrammen, piercings of zonnebrand, kan laesies veroorzaken. Dit wordt het köbnerfenomeen genoemd.
Wist u dat psoriasis zich op verschillende manieren kan manifesteren?
Plaque psoriasis, ook bekend als psoriasis vulgaris, is de meest voorkomende vorm van psoriasis en treft bijna negen van de tien mensen met deze huidziekte.
Het wordt gekenmerkt door rrode plekken bedekt met witte of zilverkleurige schilfers. Deze plaques zijn van verschillende grootte en kunnen voorkomen in bepaalde zones van het lichaam of het grootste deel van de huid bedekken. Ze ontstaan meestal op ellebogen, knieën, de hoofdhuid en de onderrug. Ze kunnen echter ook overal op de huid voorkomen.
Hoewel plaque psoriasis het meest voorkomt, is het niet de enige vorm van psoriasis.
Psoriasis kan verschijnen als rode plekken, maar ook als druppels, blaren of als een algemene roodheid van de huid. Afhankelijk van de vorm en plaats is het een ander soort psoriasis:
| Soort psoriasis | Hoofdkenmerk | Karakterisering | Verschijning |
|---|---|---|---|
| Plaque psoriasis | De meest voorkomende vorm. 90% van de mensen met psoriasis heeft dit type. | Rode plekken bedekt met witte of zilverkleurige schilfers. De grootte varieert van kleine plekjes tot grote plaques die een groot lichaamsoppervlak kunnen beslaan. Ze jeuken vaak en zijn pijnlijk. Ook kunnen ze barsten en bloeden. | Meestal op de ellebogen, knieën, hoofdhuid en onderrug. |
| Psoriasis guttata | De op één na meest voorkomende soort. De meest voorkomende vorm bij kinderen en adolescenten. | Roodachtige kleur en kan bedekt zijn met schilferige huidlagen. | Meestal op de romp en de bovenarmen en -benen. |
| Psoriasis inversa | Relatief zeldzaam, 2% tot 6% van alle psoriasisgevallen. | Zeer rode plekken rond huidplooien. Er kunnen aan de randen scheuren ontstaan. | Meestal in delen zoals achter de knie, onder de arm, in de lies en in andere huidplooien rond de geslachtsdelen en billen. |
| Psoriasis pustulosa | Zeldzame vorm van psoriasis. Komt voornamelijk voor bij volwassenen. | Pustels (puisten). De puisten kunnen zich groeperen in een cluster en één grote blaar vormen. | Meestal treft het voeten en handen. |
| Psoriasis erytrodermie | De ernstigste vorm van psoriasis, maar de minst voorkomende. | Rode uitslag en schilfering. | Bijna over de hele huid. |
De
symptomen van psoriasis
hangen vooral af
van het type en de locatie.
Plaque psoriasis is de meest voorkomende vorm van psoriasis met de volgende tekenen en symptomen:
.webp)
|
Ronde rode of ovale plekken begrensd met witte of zilverachtige schubben. De grootte varieert van kleine plekjes tot grote plaques die een groot lichaamsoppervlak kunnen beslaan. De meest typerende plaatsen zijn de ellebogen, knieën, onderrug en hoofdhuid, maar ze kunnen ook overal op de huid voorkomen. |
.webp)
|
Jeuk. Jeuk is een van de meest voorkomende symptomen bij psoriasispatiënten. Dit kan een grotere impact hebben op de kwaliteit van leven dan alleen het zichtbare effect van de ziekte. Jeuk komt bij 60-90%7 van de patiënten voor en is een primaire bron van ongemak en beïnvloedt het lichamelijke en geestelijke welzijn.. |
|
Brandend gevoel, pijn of bloedingen. Ook huidpijn wordt door 90% van de patiënten gemeld. Een ander kenmerkend teken van psoriasis is het köbnerfenomeen. Bij deze aandoening veroorzaakt elk huidtrauma (schrammen, brandwonden, enz.) twee tot zes weken later psoriasislaesies. Dit overkomt één op de vier mensen met psoriasis. |
Wat moet ik doen als ik merk dat ik symptomen heb?
Zoals we hebben gezien, kan psoriasis zich op veel meer plaatsen voordoen dan alleen op de huid. Het dagelijks leven met psoriasis kan uitdagend zijn.
U kunt momenten hebben waarop u zich gezond, sterk en veerkrachtig voelt, maar u kunt ook momenten hebben waarop u gevoelens ervaart als eenzaamheid, schaamte, bezorgdheid, een laag gevoel van eigenwaarde, depressie, boosheid of angst.
Door samen met uw arts een behandelplan te vinden dat u helpt uw psoriasis effectief onder controle te krijgen, kunt u uw dagelijkse ongemak verminderen en een gevoel van hoop voor de toekomst creëren. Eveneens is het belangrijk om te erkennen hoe psoriasis uw leven beïnvloedt, hulp te vragen aan uw omgeving en gezonde gewoonten aan te nemen om de uitdagingen van het leven met een chronische ziekte aan te kunnen.
De impact van psoriasis gaat verder dan de zichtbare ernst van de huidlaesies. Het verstoort elk aspect van het dagelijks leven van patiënten, veroorzaakt grote fysieke, emotionele en sociale lasten en tast de geestelijke gezondheid aan.
Bij 88%9 van de mensen met psoriasis wordt elk aspect van hun dagelijks leven verstoord.
Slaapverstoring:
Slaapstoornissen komen bij patiënten met psoriasis veel voor. In feite heeft 61% van de patiënten met jeuk last van slaapstoornissen10.
Slaapverstoring wordt in verband gebracht met een lagere kwaliteit van leven en een hoger risico op metabolische en psychologische stoornissen, die vervolgens van invloed kunnen zijn op het werk, het gezin en het sociale leven.
Problemen in sociale relaties en op het werk:
Sociale uitsluiting, discriminatie en stigmatisering hebben grote gevolgen voor de psoriasispatiënt en zijn of haar gezin. Ook op fysiek vlak kunnen vermoeidheid en afwezigheid van het werk de productiviteit en het vermogen om taken uit te voeren beperken.
De impact van psoriasis op het gevoel van eigenwaarde en stemming:
Psoriasis kan onzekerheid en een laag gevoel van eigenwaarde veroorzaken. U kunt zich zelfbewuster voelen en u zorgen maken over de reacties van anderen en wat ze van u denken. De symptomen van psoriasis verminderen het welzijn en veroorzaken zorgen over het uiterlijk, schaamte, schuldgevoel, een laag gevoel van eigenwaarde, onbehagen, isolatie en problemen om te werken.
Als gevolg daarvan vertoont een op de vier mensen tekenen van depressie en heeft 48% angststoornissen11 .
De impact van psoriasis op moeilijk te behandelen delen:
Hoewel psoriasis meestal voorkomt op de ellebogen, knieën en de onderrug, kan het ook op andere delen voorkomen:
|
Psoriasis op de hoofdhuid: Dit vertegenwoordigt een belangrijke psychosociale handicap; 31% van de patiënten met psoriasis op de hoofdhuid gaf namelijk aan daardoor ongemak te ondervinden12. De meest vervelende symptomen waren:
|
|
Huidplooien: Psoriasis inversa kan voorkomen in huidplooien zoals de oksels en onder de borsten. Het zijn rode, gladde en glanzende plekken die verschijnen in de liezen, geslachtsdelen, oksels, tussen de billen en bij vrouwen onder de borsten. Doordat deze delen vochtig zijn, hebben de plekken geen schilferige lagen. Psoriasis inversa kan bij dezelfde persoon samengaan met andere vormen van psoriasis. |
|
Genitale psoriasis: Ongeveer 80% van de patiënten met genitale psoriasis meldt dat hun seksleven hierdoor te lijden heeft13. Dit kan geassocieerd worden met:
|
|
Handpalmen en voetzolen: Psoriasis op deze delen kan een zeer negatieve invloed hebben op de kwaliteit van leven. Het gaat vaak gepaard met pijnlijke barsten en kloven die kunnen gaan bloeden. |
|
Nagels: Bij de helft van de mensen met psoriasis komt nagelpsoriasis voor. Typerend zijn gaatjes in de nagels, alsof deze met een speld zijn doorgeprikt. Door deze puntjes lijkt dat deel van de nagel op een vingerhoed. Het is ook typisch dat de nagel wit wordt en het uiteinde afschilfert en grijs wordt, met een geelachtige rand. Soms wordt de nagel erg dik. |
|
Gezicht: Psoriasis in het gezicht is zeldzaam, maar omdat het zo zichtbaar is, kan de psychologische impact ervan groot zijn. De plekken verschijnen meestal op de wenkbrauwen, de huid tussen neus en bovenlip, het voorhoofd en de haargrens. Psoriasis op en rond het gezicht moet voorzichtig worden behandeld, omdat de huid hier zeer gevoelig is. |
Psoriasis is een chronische ziekte die meestal levenslang moet worden behandeld. Aangezien de oorzaak van psoriasis nog steeds onbekend is, is de beschikbare behandeling alleen bedoeld om de tekenen en symptomen van de ziekte onder controle te houden.
Er zijn verschillende behandelingsmogelijkheden voor psoriasis, zoals topische behandelingen (uitwendig aangebracht op de huid), fototherapie (met UV-licht) of systemische medicijnen.
Patiënten met psoriasis worden geconfronteerd met talrijke beslissingen over behandeling en zelfmanagement.
Gedeelde besluitvorming is een nieuwe aanpak, waarbij in samenwerking met gezondheidsprofessionals de voorkeuren en waarden van de patiënten in aanmerking worden genomen voordat beslissingen over de behandeling worden genomen.
Een initiatief van ALMIRALL
REFERENCES: 1. Feldman, S.R. Psoriasis: Epidemiology, clinical manifestations, and diagnosis. UpToDate [Internet]. 2020. Available at: https://www.uptodate.com/contents/psoriasis-epidemiology-clinical-manifestations-and-diagnosis 2. Kang, S., Amagai, M., Bruckner, A.L., Enk, A.H., Margolis, D.J., McMichael, A.J., Orringer, J.S. Fitzpatrick’s Dermatology. McGraw Hill. 9th. Ed. Buenos Aires, Argentina : Editorial Médica Panamericana S.A. ; 2009. 720 p. 3. World Health Organization (WHO). Global report on psoriasis [Internet]. 2016. Available at: https://apps.who.int/iris/handle/10665/204417 4. Barrea, L., Nappi, F., Di Somma, C., Savanelli, M.C., Falco, A., Balato, A., et al. Environmental Risk Factors in Psoriasis: The Point of View of the Nutritionist. Int J Environ Res Public Health [Internet]. 2016 Jul;13(7):743. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4962284/. Doi: 10.3390/ijerph13070743 5. Gudjonsson, J.E., Elder, J.T. Chapter 28: Psoriasis [Internet]. 2019. Available at: https://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?sectionid=210417798&bookid=2570&R esultclick=2 6. Raharja A, Mahil SK, Barker JN. Psoriasis: a brief overview. Clin Med (Lond). 2021 May;21(3):170-173. Doi: 10.7861/clinmed.2021-0257. PMID: 34001566; PMCID: PMC8140694. 7. Therene, C; Brenaut, E; Barnetche, T; Misery, L. Efficacy of Systemic Treatments of Psoriasis on Pruritus: A Systemic Literature Review and Meta-Analysis. J Invest Dermatol. 2018 Jan;138(1):38-45. Doi: 10.1016/j.jid.2017.05.039. Epub 2017 Sep 5. PMID: 28887107. 8. Pojawa-Gołąb M, Reich A. Skin Pain in Patients with Atopic Dermatitis or Psoriasis: A Web-based Survey. Acta Derm Venereol. 2020 Sep 8;100(16):adv00258. doi: 10.2340/00015555-3617. PMID: 32830283; PMCID: PMC9234986. 9. Armstrong, A. W., Schupp, C., Wu, J. & Bebo, B. Quality of Life and Work Productivity Impairment among Psoriasis Patients: Findings from the National Psoriasis Foundation Survey Data 2003-2011. PLoS ONE 7, (2012). 10. Sahin E, Hawro M, Weller K, Sabat R, Philipp S, Kokolakis G, et al. Prevalence and factors associated with sleep disturbance in adult patients with psoriasis. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2022;36(5):688-97. 11. Fleming, P. et al. The prevalence of anxiety in patients with psoriasis: a systematic review of observational studies and clinical trials. 12. van de Kerkhof, P.C.M., Franssen, M.E.J. Psoriasis of the Scalp. Am J Clin Dermatol 2, 159–165 (2001). https://doi.org/10.2165/00128071-200102030-00005 Journal of the European Academy of Dermatology and Venereology vol. 31 798–807 (2017). 13. Meeuwis, K. A., de Hullu, J. A., Massuger, L. F., van de Kerkhof, P. C., & van Rossum, M. M. (2011). Genital psoriasis: A systematic literature review on this hidden skin disease. Acta dermato-venereologica, 91(1), 5–11. https://doi.org/10.2340/00015555-0988 14. Armstrong AW, Schupp C, Wu J, Bebo B. Quality of life and work productivity impairment among psoriasis patients: findings from the National Psoriasis Foundation survey data 2003-2011. PLoS One. 2012;7(12):e52935. 15. Strober B, Greenberg JD, Karki C, Mason M, Guo N, Hur P, et al. Impact of psoriasis severity on patient-reported clinical symptoms, health-related quality of life and work productivity among US patients: real-world data from the Corrona Psoriasis Registry. BMJ Open. 2019;9(4):e027535. 16. Dalgard FJ, Gieler U, Tomas-Aragones L, Lien L, Poot F, Jemec GB, et al. The psychological burden of skin diseases: a cross-sectional multicenter study among dermatological out-patients in 13 European countries. J Invest Dermatol. 2015;135(4):984-91. 17. Eghlileb AM, Davies EE, Finlay AY. Psoriasis has a major secondary impact on the lives of family members and partners. Br J Dermatol. 2007;156(6):1245-50. 18. Korman NJ, Zhao Y, Pike J, Roberts J. Relationship between psoriasis severity, clinical symptoms, quality of life and work productivity among patients in the USA. Clin Exp Dermatol. 2016;41(5):514-21. 19. Bulat V, Šitum M, Delaš Aždajić M, Lovrić I, Dediol I. Study on the Impact of Psoriasis on Quality of Life: Psychological, Social and Financial Implications. Psychiatr Danub. 2020;32(Suppl 4):553-61. 20. Schaefer CP, Cappelleri JC, Cheng R, Cole JC, Guenthner S, Fowler J, et al. Health care resource use, productivity, and costs among patients with moderate to severe plaque psoriasis in the United States. J Am Acad Dermatol. 2015;73(4):585-93.e3. 21. Anstey A, McAteer H, Kamath N, Percival F. Extending psychosocial assessment of patients with psoriasis in the UK, using a self-rateds, web-based survey. Clin Exp Dermatol. 2012;37(7):735-40. 22. Gottlieb AB, Mehta NN, Lebwohl MG, Mendelsohn AM, Parno J, Rozzo SJ, et al., editors. Effect of metabolic syndrome on efficacy and safety in patients with psoriasis treated with etanercept or tildrakizumab: Post hoc analysis of 2 phase 3 clinical studies (reSURFACE 1 and reSURFACE 2). 28th EADV Congress; 2019; Madrid, Spain. 23. Cedernaes J, Schiöth HB, Benedict C. Determinants of shortened, disrupted, and mistimed sleep and associated metabolic health consequences in healthy humans. Diabetes. 2015;64(4):1073-80. 24. Medic G, Wille M, Hemels ME. Short- and long-term health consequences of sleep disruption. Nat Sci Sleep. 2017;9:151-61. 25. Larsen MH, Hagen KB, Krogstad AL, Wahl AK. Shared Decision Making in Psoriasis: A Systematic Review of Quantitative and Qualitative Studies. Am J Clin Dermatol. 2019;20(1):13-29. 26. Boehncke, W.H., Schön, M.P. Psoriasis. Lancet [Internet]. 2015;386(9997):983-994. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26025581. doi: 10.1016/S01406736(14)61909-7. 27. Swanbeck, G., Inerot, A., Martinsson, T., Enerbäck, C., Enlund, F., Samuelsson, L., et al. Genetic counselling in psoriasis: empirical data on psoriasis among first-degree relatives of 3095 psoriatic probands. Br J Dermatol [Internet]. 1997 Dec;137(6):939-42. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9470911 28. Kamiya, K., Kishimoto, M., Sugai, J., Komine, M., Ohtsuki, M. Risk Factors for the Development of Psoriasis. Int J Mol Sci [Internet]. 2019 Sep 5;20(18). Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/31491865. doi: 10.3390/ijms20184347. 29. Naldi, L. Psoriasis and smoking: links and risks. Dovepress [Internet]. 2016 May 27;6:6571. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5683129/. doi: 10.2147/PTT.S85189. 30. Ford, A.R., Siegel, M., Bagel, J., Cordoro, K.M., Garg, A., Gottlieb, A., et al. Dietary Recommendations for Adults With Psoriasis or Psoriatic Arthritis From the Medical Board of the National Psoriasis Foundation: A Systematic Review. JAMA Dermatol [Internet]. 2018;154(8):934-950. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29926091. doi: 10.1001/jamadermatol.2018.1412. 31. Gibson, L.E. Psoriasis flare-ups: How can I recognize my unique triggers? Mayo Clinic [Internet]. 2019 Jan 03. Available at: https://www.mayoclinic.org/diseasesconditions/psoriasis/expert-answers/psoriasis-flare-ups-how-can-i-recognize-my-uniquetriggers/faq-20380753 32. American Academy of Dermatology (AAD). Psoriasis triggers: How to find and manage yours [Internet]. 2020. Available at: https://www.aad.org/public/diseases/psoriasis/triggers 33. Greb, J.E., Goldminz, A.M., Elder, J.T., et al. Psoriasis. Nat Rev Dis Primers [Internet]. 2016;2:16082. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27883001. doi: 10.1038/nrdp.2016.82. 34. National Psoriasis Foundation (NPF). Psoriasis is an immune-mediated disease that causes raised, red, scaly patches to appear on the skin [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis 35. National Psoriasis Foundation (NPF). Plaque Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/plaque 36. National Psoriasis Foundation (NPF). Guttate Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/guttate 37. National Psoriasis Foundation (NPF). Inverse Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/inverse 38. National Psoriasis Foundation (NPF). Pustular Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/pustular 39. National Psoriasis Foundation (NPF). Erythrodermic Psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/types/erythrodermic 40. National Psoriasis Foundation (NPF). Psoriasis is an immune-mediated disease that causes raised, red, scaly patches to appear on the skin [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis#show 41. National Psoriasis Foundation (NPF). About psoriasis [Internet]. 2020. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis 42. National Psoriasis Foundation (NPF). Gluten-Free Diet [Internet]. 2019. [Cited 2020 Jan 31]. Available at: https://www.psoriasis.org/treating-psoriasis complementary-and-alternative/diet-and-nutrition/gluten-free-diet43. National Psoriasis Foundation (NPF). Frequently Asked Questions: Psoriasis in spring, summer, fall and winter [Internet]. 2019 [Cited 2020 Feb 22]. Available at: https://www.psoriasis.org/about-psoriasis/faqs/weather 44. Health & Happiness Foundation & Happiness Research Institute. [Available from: IFPA | World Psoriasis Day (ifpa-pso.com)]
Copyright 2023 © Almirall. SA Alle rechten voorbehouden. BE-DER-2023-04-003 April 2023 - NL-ILU-2300008 Mei 2023
